Mythes
Er doen nog steeds heel wat misverstanden over zelfmoord de ronde. Veel van deze mythes zijn echter niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Op deze pagina worden enkele van de meest voorkomende mythes tegenover de realiteit geplaatst.
"Zelfmoord is een ziekte"
Realiteit: Een zelfmoord of zelfmoordpoging is een uiting van lijden, een pijnkreet. Iemand met zelfmoordgedachten zoekt naar een manier om te ontsnappen aan een situatie die hij of zij als ondraaglijk en onoplosbaar beschouwt. Suïcidaal gedrag op zich is dus geen ziekte. Het is wel zo dat bepaalde psychiatrische aandoeningen als depressie en schizofrenie het risico op suïcidaal gedrag verhogen. Soms kan suïcidaal gedrag dus wel samenhangen met of een gevolg zijn van een bepaalde ziekte of psychiatrische aandoening. Daarnaast speelt onze biologische en genetische determinatie een rol bij de ontwikkeling van suïcidaal gedrag.
"Zelfmoord is erfelijk"
Realiteit: Zelfmoord is een extreme oplossing voor een probleem dat als ondraaglijk en onoplosbaar gezien wordt. Vaak ziet iemand die zelfmoord wil plegen dit als de enige uitweg om uit een onleefbare situatie te ontsnappen. Wanneer iemand in je omgeving zelfmoord pleegt, verlaagt dit de drempel om zelf zelfmoord als een oplossing te overwegen. Aangeleerd gedrag is echter niet hetzelfde als erfelijk bepaald gedrag. Er bestaat geen specifiek zelfmoord-gen. Het is wel zo dat enkele belangrijke risicofactoren (bv.: biologische risicofactoren, depressie, alcoholmisbruik) voor een stuk erfelijk bepaald kunnen zijn.
"Een zelfmoordpoging is aandachttrekkerij"
Realiteit: Bij ongeveer de helft van de suïcidepogingen wordt aangegeven door de persoon dat hij/zij een doodswens had. Dit betekent echter niet dat de suïcidepoging bij de andere helft niet ernstig zou zijn. Heel vaak is er een tweestrijd tussen het leven zoals het nu is en dat ze niet willen en een ander leven zonder pijn willen. Elke poging moet ernstig genomen worden, want eerder suïcidaal gedrag is één van de grootste drempelverlagende factoren om opnieuw een poging te ondernemen. Een zelfmoordpoging is altijd een pijnkreet en een signaal dat het zo niet verder kan. Niet ingaan op de situatie is een verloren kans om te proberen voorkomen dat het suïcidaal gedrag toeneemt.
"Mensen die erover praten, doen het niet"
Realiteit: De overgrote meerderheid (55-90%) van de mensen die gestorven zijn door zelfdoding, hadden vooraf signalen gegeven. Praten over zelfmoordgedachten is een belangrijk signaal dat toont dat het echt niet goed gaat. Ingaan op deze signalen en de zelfdodingsgedachten bespreken is dan ook een belangrijke eerste stap om een zelfmoord te proberen voorkomen.
"De verbetering die volgt op een zelfmoordpoging betekent dat het risico voorbij is"
Realiteit: De meerderheid van de zelfmoorden gebeurt in de eerste maanden die volgen op een poging. Hoewel het vlak na een poging vaak even iets beter lijkt te gaan met de persoon, zal deze ervaring zowel op de korte als op de langere termijn de drempel tot een volgende poging verlagen. Het is belangrijk dat iemand na een zelfmoordpoging goed opgevangen wordt en dat er nagegaan wordt wat de persoon met dit gedrag wil bereiken zodat een nieuwe poging kan worden voorkomen.
"Zelfmoordgedrag betekent dat de persoon dood wil"
Realiteit: De doodswens is vaak ambivalent. Een suïcidaal persoon wil echter meestal niet dood, vaak ziet hij of zij gewoon geen mogelijkheid meer om op de huidige manier verder te leven. Het verlangen naar een ander leven is dikwijls sterker dan het verlangen om dood te zijn.
"Een zelfmoord gebeurt impulsief"
Realiteit: Een suïcidaal persoon maakt een heel proces door van gedachte naar daad dat gemiddeld 2,5 jaar duurt. Hierbij spelen zowel biologische, psychologische, psychiatrische en sociale aspecten een rol. Vaak is er een druppel die de emmer doet overlopen. Door de suïcidale gedachten en doodswensen ter sprake te brengen, wordt de suïcidedreiging zichtbaar en kan het suïcidaal proces tijdig worden gestopt.
"Zelfdoding is een normale reactie op een uitzonderlijke situatie"
Realiteit: Zelfdoding is een uitzonderlijke reactie op een stressvolle situatie: iedereen kan in stresssituaties terechtkomen, maar niet iedereen gaat daarom over tot zelfdoding.