Nieuwe suïcidecijfers 2022 zijn beschikbaar

In 2022 overleden 1.024 personen door zelfdoding, wat neerkomt op 2,8 suïcides per dag. Het aantal suïcides per 100.000 inwoners is 15,4. 706 mannen (69%) en 318 vrouwen (31%) overleden in 2022 door zelfdoding.

Om het aantal zelfdodingen in Vlaanderen terug te dringen, keurde de Vlaamse Regering in 2023 het derde Vlaams Actieplan Suïcidepreventie en de bijhorende gezondheidsdoelstelling goed. Deze gezondheidsdoelstelling streeft er naar om het aantal zelfdodingen in 2030 met 10% te verminderen ten opzichte van 2020. In 2022 zien we in vergelijking met 2020 een stijging met 3,7%.

De stijging in het aantal suïcides doet zich met name voor bij de vrouwen (stijging van 17,8% t.o.v. 2020). In het bijzonder in de leeftijdsgroep van jonge vrouwen (15 tot 29 jaar) en vrouwen tussen 60-74 jaar is er sprake van een zorgwekkende stijging van respectievelijk 26,1% en 34.5% t.o.v. 2020. Bij de mannen was er in 2022 een daling met 1,3% van het aantal suïcides in vergelijking met 2020, bij de jonge mannen (15 tot 29 jaar) een daling van 16,1%.

Na een heel lange periode met dalende suïcidecijfers, vertonen de cijfers van 2022 een stijging in het aantal zelfdodingen, in het bijzonder bij vrouwen. Hoewel voorzichtigheid geboden is en trends pas op langere termijn vastgesteld kunnen worden, zorgen deze cijfers voor een verhoogde waakzaamheid en bezorgdheid.

Een grondige internationale vergelijking met de suïcidecijfers in andere landen is op dit moment nog niet mogelijk omdat in veel landen de cijfers van 2022 nog niet beschikbaar zijn.

Op basis van cijfers uit Nederland, Engeland en de Verenigde Staten kan wel vastgesteld worden dat zowel in Engeland als Nederland ook stijgingen van het aantal zelfdodingen bij de jongere leeftijdsgroepen worden vastgesteld, in de Verenigde Staten is er een toename in het aantal zelfdodingen, in het bijzonder bij de vrouwen.

Verklaringen voor deze toename zijn complex. Zelfdoding is steeds het gevolg van een samenspel van factoren, er is nooit één oorzaak. Toch kunnen op basis van internationaal onderzoek een aantal voorzichtige hypotheses geformuleerd worden:

• Globaal kan er gewezen worden naar de maatschappelijke tendensen en veranderingen die in 2022 hebben plaatsgevonden.
• Mogelijk kan de toename deels gerelateerd worden aan de laatste COVID-19-maatregelen in combinatie met de meer lange termijn gevolgen van de pandemie op socio-economisch vlak.
• Ook brak in 2022 de oorlog in Oekraïne uit, met de daaropvolgende energiecrisis. Deze maatschappelijke veranderingen brachten weinig hoopvolle perspectieven met zich mee en hadden opnieuw op socio-economisch vlak negatieve gevolgen voor velen.

Waarom dit eerder op vrouwen een negatieve invloed zou hebben, is moeilijker te beantwoorden. Mogelijke factoren die hierbij een rol kunnen spelen zijn de hogere kwetsbaarheid van vrouwen voor psychopathologie en psychosociale stressoren, toenemende zorgverplichtingen die vooral bij vrouwen terecht komen, een hoger risico op huiselijk geweld en minder ruimte voor sociale ondersteuning en maatschappelijk engagement. Het zou dus kunnen dat vrouwen meer geconfronteerd worden met risicofactoren en minder een beroep kunnen doen op beschermende factoren voor suïcidaliteit.

Specifiek voor de jonge meisjes wijst internationaal onderzoek onder andere op de zware verstoring in de sociale relaties met leeftijdsgenoten tijdens de COVID-19 pandemie, welke tijdens de adolescentie zo belangrijk zijn.